Germański heros Wade a walijski wał ziemny Wat’s Dyke
DOI:
https://doi.org/10.54515/lcp.2023.1.117-128Słowa kluczowe:
Wat's Dyke, Wade, mitologia germańska, Chaucer, Maen AchwyfanAbstrakt
Wat’s Dyke to wał ziemny biegnący wzdłuż granicy Anglii i Walii, podobnie jak znajdujący się na zachód od niego Offa’s Dyke, od którego jest on jednak krótszy. Ma bowiem długość 38 mil (62 kilometrów) i ciągnie się od wybrzeża oraz ujścia rzeki Dee do okolic Old Oswestry, twierdzy z epoki żelaza w Shropshire w Anglii.
Wat’s Dyke powstał na początku IX wieku (kilka dekad później niż Offa’s Dyke). Jego nazwa pozostaje niejasna. Być może wiąże się ona z legendarnym germańskim bohaterem Wadem, którego imię pojawia się w staro- i średnioangielskich tekstach (w tym u Chaucera),
w języku staronordyjskim, średnio-wysoko-niemieckim, a nawet w średniowiecznym języku walijskim (w formie Wat).
Z jednej strony wskazuje się zatem na związki wału Wat’s Dyke z poezją walijską,
z drugiej – zwraca się uwagę na postać tajemniczego wojownika (być może wspomnianego legendarnego bohatera), którego wizerunek widnieje na Maen Achwyfan, krzyżu z X wieku znajdującym się w pobliżu Whitford, w walijskiej wiosce sąsiadującej z Dyke.
Artykuł składa się z czterech części. W części pierwszej przedstawione zostały informacje na temat wału Wat’s Dyke, natomiast w drugiej znajduje się omówienie tekstów Chaucera i innych autorów piszących o legendarnym bohaterze o imieniu Wade. Część trzecia stanowi omówienie postaci Wata, sławionego przez walijskich bardów. Z kolei w części czwartej Wade został ukazany jako bohater Maen Achwyfan; mowa jest również o jego zaginionym pomniku, który znajdował się na zachód od Maen Achwyfan, w Meliden (niedaleko Prestatyn) – pisał o tym Edward Lhuyd (1660–1709), pionier oksfordzkiej archeologii.
Bibliografia
Anon. (2008). Wat's Dyke. In: J. Davies, N. Jenkins, M. Baines, P. I. Lynch (eds). The Welsh Academy Encyclopaedia of Wales. Cardiff.
Bachellery, E. (1950-1). L'Œuvre poétique de Gutun Owain. Paris.
Beasley, E., Brett, L. (1971). A Shell Guide: North Wales. London.
Blake, N. F. (ed). (1980). The Canterbury Tales. London.
Breeze, A. (1991). “Beowulf 875-902 and the Sculptures at Sangüesa, Spain”. In: Notes and Queries, vol. 38.
Breeze, A. (2007). “The Old Cornish Gloss on Boethius”. In: Notes and Queries, vol. 54, issue 4.
Carr, A. D. (2017). The Gentry of North Wales in the Later Middle Ages. Cardiff.
Chadwick, H. M., Chadwick, N. K. (1932). The Growth of Literature: The Ancient Literatures of Europe. Cambridge.
Chambers, R. W. (1912). Widsith: A Study in Old English Heroic Legend. Cambridge.
Charles-Edwards, T. M. (2013). Wales and the Britons 350-1064. Oxford.
Davies, E. (1959). Flintshire Place-Names. Cardiff.
Davies, W. (1990). Patterns of Power in Early Wales. Oxford.
Edwards, N. (2013). A Corpus of Early Medieval Inscribed Stones and Stone Sculpture in Wales: North Wales. Cardiff.
Ekwall, E. (1960). The Concise Oxford Dictionary of English Place-Names, 4th edn. Oxford.
Finberg, H. P. R. (1974). The Formation of England 550-1042. London.
Foster, I. L. (1965). The Emergence of Wales. In: I. L. Foster, G. Daniel (eds). Prehistoric and Early Wales. London.
Fox, A. (1948). Early Christian Period: Settlement Sites and Other Remains. In: V. E. Nash-Williams (ed.). A Hundred Years of Welsh Archaeology. Gloucester.
Fox, C. (1955). Offa's Dyke. London.
Gover, J. E. B., Mawer, A, Stenton, F. M. (eds). (1939). The Place-Names of Wiltshire. Cambridge.
Higham, N. J. (1993). The Origins of Cheshire. Manchester.
Houlder, C. (1974). Wales: An Archaeological Guide. London.
Jack, R. I. (1972). The Sources of History: Medieval Wales. London.
Jackson, K. H. (1953). Language and History in Early Britain. Edinburgh.
Jones, G. R. J. (1972). Post-Roman Wales. In: H. P. R. Finberg (ed.). The Agrarian History of England and Wales: AD 43-1042. Cambridge.
Jones, I. (ed.). (1963). Gwaith Hywel Cilan. Caerdydd.
Koch, J. T. (2007). An Atlas for Celtic Studies. Oxford.
Labuda, G. (1961). Źródła, sagi i legendy do najdawniejszych dziejów Polski. Warszawa.
Lewis, S. (1844). A Topographical Dictionary of Wales: From Llanedarn to Y Vaenor Isâv, 3rd edn. London.
Lloyd, J. E. (1911). A History of Wales. London.
Mackie, W. S. (ed). (1934). The Exeter Book: Part II. London.
Malim, T. (2020). Old Oswestry and its Relationship to Wat's Dyke. In: T. Malim, G. Nash (eds). Old Oswestry Hillfort and its Landscape. Oxford.
Mann, J. (ed.). (2005). The Canterbury Tales. London.
Naismith, R. (2021). Early Medieval Britain. Cambridge.
Nash-Williams, V. E. (1950). The Early Christian Monuments of Wales. Cardiff.
Neidorf, L. (2017). The Transmission of 'Beowulf'. Ithaca.
Owen, H. W. (2008). Place-Names and the Landscapes of North-East Wales. In: O. J. Padel and D. N. Parsons (eds). A Commodity of Good Names. Donington.
Owen H. W., Gryffiths, K. Ll. (2017). Place-Names of Flintshire. Cardiff.
Phillips, C. W. (1966). Map of Britain in the Dark Ages, 2nd edn. Southampton.
Rees, W. (1951). An Historical Atlas of Wales. London.
Reynolds, A. (2020). A Possible Anglo-Saxon Execution Cemetery. In: A. Langlands, R. Lavell (eds). The Land of the English Kin. Leiden.
Robinson, F. N. (ed.). (1957). The Works of Geoffrey Chaucer, 2nd edn. London.
Root, R. J. (ed.). (1926). The Book of Troilus and Criseyde. Princeton.
Rowlands, E. I. (ed.). (1975). Gwaith Lewys Môn. Caerdydd.
Sawyer, P. H. (1978). From Roman Britain to Norman England. London.
Skeat, W. W. (ed.). (1900). The Complete Works of Geoffrey Chaucer: Notes to the Canterbury Tales, 2nd edn. Oxford.
Smith, J. B. (2017). Walter Map and the Matter of Britain. Philadelphia.
Stenton, F. M. (1971). Anglo-Saxon England, 3rd edn. Oxford.
Stévenovitch, C., Mathieu, A. (eds). (2017). Les 'Mort d'Arthur' moyen-anglaises en vers. Turnhout.
Vinaver, E. (ed.). (1967). The Works of Sir Thomas Malory, 2nd edn. Oxford.
Watts, V. E. (ed.). (2004). The Cambridge Dictionary of English Place-Names. Cambridge.
Welch, M. (2001). The Archaeology of Mercia. In: M. P. Brown, C. A. Farr (eds). Mercia: An Anglo-Saxon Kingdom in Europe. London.
Williams, H. (2007). Forgetting the Britons in Victorian Anglo-Saxon Archaeology. In: N. J. Higham (ed.). Britons in Anglo-Saxon England. Woodbridge.
Williamson, C. (2017). The Complete Old English Poems. Philadelphia.
Wilson, R. M. (1970). The Lost Literature of Medieval England, 2nd edn. London.
Wormald, P. (1982). Offa's Dyke. In: J. Campbell (ed.), The Anglo-Saxons. Oxford.
Worthington, M. (1999). Wat's Dyke. In: M. Lapidge, J. Blair, S. Keynes, D. Scragg (eds). The Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England. Oxford.
